Мемлекет тарихы институтында қазақстандық кинотеатрда
танымал ғалым және кинорежиссер Асанәлі Әшімовпен кездесу өтті. Институттың
директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор Бүркітбай Аяған, бүгінде
тарихшылар Қазақстан тәуелсіздігінің 20-жылдығына арналған маңызды ғылыми
бағдарламаны іске асырумен айналысып жатқандығын ерекше атап өтіп, құрметті
қонаққа ұжым жөнінде, ғылыми қызметкерлерге жүктелген міндеттер туралы айтты.
Өз кезегінде, қазақстандық киноның және театрдың мэрі ғалымдарға өзінің шығармашылығы, жоспары және ойлары туралы сыр шертті. Асанәлі Әшімов АТКИ студенті болған кезінде Сәбит Мұхановтың үзіндісі бойынша «Ботагөз» (1958) фильмінде өзін сынға салғанын естеріңізге саламыз. Ол Кенжетайдың рөлін ойнады, оның серіктесі сол кезде сынға түскен Гульфайрус Исмаилова болды, кейіннен ол танымал театр көркемдеушісі атанды. А. Әшімов 60-жылдарда қазақтың «Қыз-Жібек» эпосында залым Бекежанның рөлін ойнады. Алайда, танымал кинорежиссер Шәкен Айманов түсірген «Атаманның ақыры» атты фильмі оған жалпыға танымал даңқ алып келді. Фильм үлкен жетістіктерге жетті, тек қана 1972 жылы оны 30 млн. көрермен көрді. Чекист Чадьяров туралы трилогияның басын ашқан лента Әшімовтың визиттік карточкасы болды. 1977 жылы Эльдор Уразбаев «Транссібір экспрессі» атты екінші фильмді түсірді, ал 1989 жылы А.Әшімовтың сценарийі бойынша, режиссерлер И. Вовнянко және Цой Гук Ин «Маньчуржский вариант» атты трилогия фильмін аяқтады. А. Әшімов 20 жылдан кейін осы тарихты өңдеуді шешті және режиссер Қуат Ахметов Қасымханның оқиғасы туралы «Сіз кімсіз, Ка мырза?» атты жаңа фильм (2010) түсірді, басты рөлде тағы А. Әшімов ойнады.
Театрдағы жұмыстың көптігінен А.Әшімов тек қана отыз шақты фильмге түсті, алайда уақыт өте оны кинорежиссер рөліне тарта бастады. 1981 жылы Синьцзянде XIX ғасырдағы ұйғырлардың көтерілісі туралы Зии Самадидің тарихи романы бойынша (сценарийі Юрий Визбор) «Айдаһар жылы» атты фильмге түсті. А.Әшімов 1984 жылы танымал қазақ ғалымы және саяхатшы Шоқан Уәлиханов жөнінде «Аңызға айналған Шоқан» атты фильм түсірді. Кейіннен, ол «Жусан» (1986) фильмін, қазақ эпосы «Қозы Көрпеш-Баян Сұлу» (1992) кинодрамасын, жазушы Сәтімжан Санбаевтың сценарийі бойынша «Ащы көл жағасындағы үй» (2004) фильмін шығарды. Асанәлі Әшімов – Қазақстанның халық әртісі, КСРО халық әртісі, көптеген сыйлықтардың лауреаты, «Құрмет» орденінің иесі.
Қазақстандық киноның ақсақалы ғылыми қызметкерлердің сауалдарына жауап бере отырып, актер мен ғалым кәсібінің арасында ұқсастықтар аз емес екендігіне көңіл аударды. Атап айтқанда, екеуінің де негізінде білімді тануға, адам тұрмысын, психологияны және сезімді тануға деген ұмтылыс жатыр. Бүркітбай Аяған ұжымның атынан танымал әртіске Мемлекет тарихы институтының ғалымдары шығарған кітаптарды сыйға тартты. Өз кезегінде, жоғары мәртебелі қонақ Институтқа келушілердің кітабына естелік жазба қалдырды және қолтаңбасын қалдыра отырып, өзінің бірқатар кітаптарын сыйлады.
Материалды Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитетінің Мемлекет тарихы институты ұсынды.
