Елордада 1988 жылы 21 ақпанда Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тікелей жарлығымен ашылған С.Сейфуллин атындағы мұражайда 8 наурыз Халықаралық әйелдер күніне арналған қолөнер бұйымдарының көрмесі ашылды.
Көрме ашылысымен көзімізбен көрмекке бас сұқтық. Бізді күтіп алған мұражайдың ғылыми қызметкері Айнұр Омарова көрмеге қойылған жәдігерлермен жақын таныстыра бастады.
Бірінші болып 1887-1957 жылдар аралығында өмір сүріп, қалың қазаққа «Дудар-ай» әнімен танылған Мәриям Жагорқызының шолпысын көргенде таң қалғанымызды жасыра алмадық.
Белгілі болғаны шолпыны Мәриямның қызы Мүслима
Асанова 1989 жылы келіп мұражайға өткізген екен. Шолпы таза күмістен жасалған.
Тұмаршасы сопақша, салпыншақтары дөңгеленіп әр түрлі оюлармен безендірілген. Үш
үзбелі шолпының сөлкебайлары жаңартылған. Шолпыға қатысты «Сылдырлатсаң тиынды,
жоғарлтарсың сиыңды» деген нақыл сөз осы жәдігерге қатысты туындаса керек.
Құлаққа тағатын жері үшкірленіп, жоғарғы жағы үшбұрыш бола отырып жүрекше мүсіні бейнеленген. Онан соң дөңгелектеніп салпыншақтар жасалған.
Әжелеріміз таққан күміс білезіктер сырт пішініне қарай: қос білезік, бес білезік, жұмыр білезік, бұрама, топсалы, көзді және топсалы деп бөлінетін болса керек.
Бүгінгі біз баяндаған әшекей бұйымдар – халқымыздың мақтана айтар асылы, таусылмас қазынасы. Қорыта айтқанда, барлығы да зергерлік бұйымдардың халық шеберлері – зергерлердің эстетикалық және шеберлік дағдыларын танытады. Әшекейіне қарай әйелдің жасын, әлеуметтік тобын, қай аймақтан екендігін ажыратуға болады. Бұл біздің ұлттық санадағы – сұлулыққа деген іңкәрліктен туындап, пайда болған – өнерге деген құлшыныс. Осы жәдігерлерді бізге қалдырған ата – бабаларымыз ұрпағын тәрбиелей отырып, көрсең көз тояр көркем дүниені бізге мұра етіп қалдырса керек.
Олжас БЕРКІНБАЕВ
"Қазақстан тарихы" Интернет-жобасының тілшісі
