Никита Хрущев қазақтарға деген көзқарасы кереғар болғаны соншалық, еліміздің солтүстік бөлігін бөліп алу туралы шешім қабылдап, оны "Целинный" деп атау туралы бұйрық шығарды.
Еліміз үшін дәл осындай қилы кезеңде жас композитор Шәмші Жүмекен Нәжімденов деген ақынға «Менің Қазақстаным» композициясына сөздер жазуды ұсынады. Қалдаяқовтың "Менің Қазақстаным" композициясын 1986 жылы далаңға шыққан қазақ жастары шырқады.
Шәмшінің өзі бұл ән туралы былай дейді:
1956 жылдары «Менің Қазақстаным» әнін жазбасқа болмады. Біздің солтүстікегі бес облысымызды «Целинный край» деп ана өкіметте отырғандар бөлгісі келді. Халық у-шу шулады. Қазақтар көтерілуге сәл-ақ қалды. Аяқ қолымыз салдырлап, орнымызда отыра алмадық. Міне осы уақыттарда, қаннен қаперсіз ұйықтап жатқан халықты дүрліктерген оқиғаға байланысты «Менің Қазақстаным» деп жазған ұран әнім еді. Музыкасын жазып беделді ақын Жұмекең (Жұмекен Нәжімеденов» еді. Ол өте талантты ақын, домбырашы, консерваторияда бірге оқыған едік. Сен бұл халықтың жанашырысың ғой, қолыңнан келеді, сен сөзін жаз, мен әнін жақсылап жеткізейін деп келістік. Ән толық дайын болғанда Жамал Омароваға бердік. Ол кісі бірден әнді ұнатты. Радиоға барып таспаға жаздыртып алған екен. Жамал апай батыл еді ғой. Радиодағы жігіттерге барып аптасына 2 рет қойылсын деп айтқан екен. Сонымен күніне радиодан бір-екі рет «Менің Қазақстаным» әнін беріп отырды. Қазақ жері осылайша бөлшектелгелі жатқанда, оның асқақтығын жырлайтын Әнұран қажеттігін сездім. «Менің Қазақстаным» әні осылай дүниеге келді.
Шәмші Қалдаяқов 1930 жылы 15 тамызда Түркістан облысы Отырар ауданы Темірлан ауылында дүниеге келген. Шәмші жұмысшылар отбасында өсті. Оның ата-анасы ұлттық музыкалық аспаптарда жақсы ойнады. Болашақ композитордың анасы жақсы ән айтты. Шәмшінің өзі бала кезінен бастап өзінің алғашқы әндерін жазып, мандолин ойнады. Композитордың отанында оның отбасы тұрған үй қалпына келтірілді.Ол үй енді мұражай. Оның шығармашылығының көп бөлігі вальс әуеніне жазылған, мысалы.
1956 жылы маусымда Шәмші Қалдаяқов музыкамен кәсіби түрде айналысты. Ол кезде вальс ырғағымен жазылған әндер аз болды, бірақ Шәмші бұл өнер түріне ерекше назар аударды.
1965 жылы Қалдаяқов республикалық жастар сыйлығының лауреаты атанды. Ол даңққа ұмтылмайтын адам еді. Қарапайым адамдармен бірге өмір сүрді. Оны қайда барса да құшақ жая қарсы алды.
Лирикалық әндерінде вальс ноталары мен дала әндерінің мотивтерін біріктіре білу композиторға бүкілхалықтық махаббат әкелді. Шәмші Қалдаяқов "Қазақстан вальсінің патшасы" деген халық атағына ие.
Қалдаяқов консерваториядан бірнеше рет шығарылды. Кейіннен қайта оқуға қабылданғысы келгенімен ештеңе шықпады. Осы уақыт ішінде Шәмші С.М.Киров атындағы ҚазМУ журналистика факультетінің екі курсында білім алды.
Қазақстанның Халық әртісі атағы оған қайтыс болардан екі ай бұрын – 1991 жылы берілді.
Өткен ғасырдың 90-жылдарының басында композитор қатты ауырып, ауруханада жатты, оған әріптестері жиі баратын. Композитордың замандастары сол күндері оған Әсет Бейсеуов, Мыңжасар Маңғытаев және басқалар келгенін айтты. Олар "Менің Қазақстаным" еліміздің Әнұранына айналуы тиіс екенін айтқан. Айтпақшы, ән композитор қайтыс болғаннан кейін он төрт жыл өткен соң ғана әнұранға айналды.
Қалдаяқов деген тегіне байланысты бірнеше аңыз бар. Бұл туралы оның ұлы Мұхтар Қалдаяқов былай дейді: «Бұл тағы бір отбасылық аңыз. Жәмшидтің (бұл туған кезде берілген композитордың толық аты-жөні) аяғында мең болды, ал үйде оны қалдаяқ деп еркелетіп атаған. Жасөспірім кезінде ол зауыт-фабрика мектебінен қашып кеткеннен кейін, ата-анасы жігіттің оқуға мәжбүрлі түрде оралуын талап етеді. Бірде Шәмші учаскелік полициядан қашып, ешкім көрмейтін жерге тығылады. Сондықтан жігітті Қапланбек зооветеринарлық техникумына жіберді. Онда оған Домбаев деген туғандағы тегінің орнына Қалдаяқов деген жаңа құжаттар жасалды. Туған күн ретінде Шәмші 15 тамызды атады, өйткені бұл күні Наполеон дүниеге келді. Дегенмен композитор күзде дүниеге келді және өмір бойы өзінің туған күнін жазда емес, жаңа жылға жақындап қалғанда тойлататын».
Композитордың есімімен байланысты бірнеше қызықты деректер ұсынамыз:
- Дінмұхамед Қонаев 1969 жылы Францияға ресми сапары кезінде президент Шарль де Голльден Қалдаяқовтың бар екендігін білген. Көп ұзамай Қонаевтың өкімімен Қалдаяқовқа Алматы қаласындағы Ленин даңғылындағы (қазіргі Алматы қаласындағы Достық даңғылы) жаңа үйдегі үш бөлмелі пәтердің кілті табысталды;
- 1992 жылдан бастап жыл сайын Шәмші Қалдаяқов атындағы республикалық байқау-фестивалі өткізіледі, ол қазір Шәмші Қалдаяқов атындағы "Менің Қазақстаным" Халықаралық әндер фестиваліне айналды;
- Қалдаяқов атындағы көшелер: Алматы (бұрынғы "8 наурыз"), Ақтөбе, Шымкент және Астана қалаларында бар;
- 2006 жылы Шымкент қаласында өзінің аты қойылған көшеде ескерткіш орнатылды;
- 2010 жылы Шәмші Қалдаяқовтың 80 жылдық мерейтойына орай Шымкент қаласының орталығында "Шәмші әлемі" кешені салынып, тағы бір жаңа ескерткіш ашылды;
- Ақтөбе облысының Қарғалы ауданындағы Шәмші Қалдаяқов ауылы (2007 жылға дейін Александровка) Шәмші Қалдаяқовтың есімімен аталды;
- Қалдаяқовтың есімімен Шымкенттегі Оңтүстік Қазақстан облыстық филармониясы, Түркістан облысы Шәуілдер ауылындағы музыка мектебі аталды;
- 1991 жылы Каялдаков туралы "Жылдарым менің, жырларым менің" деректі фильмі түсірілді (реж. Тілеген Ахметов);
- 2019 жылы Алматыда Шәмші Қалдаяқовқа ескерткіш ашылды.
- Шәмшінің ұлы Мұхтар Қалдаяқов скрипкада ойнайды. Абай атындағы Қазақ ұлттық опера және балет театрында дирижер. Ал Шәмшінің екінші ұлы пианинода ойнайды.
- Шәмші Қалдаяқов 1992 жылы 29 ақпанда Алматыда қайтыс болды.
- Көзі тірісінде Қалдаяқов партия идеологтары тарапынан қоғамға қауіпті деп санайтын әндері үшін билік тарапынан өте ұзақ уақыт бойы қысымға ұшырады. 1974 жылы ол Алматыдан кетуге мәжбүр болды, ол тек 18 жылдан кейін ғана орала алды.
- Шәмші Қалдаяқов 300-ден астам ән жазды. Ең алғашқы "Ақ келес" әнін Қапланбек атындағы Мал шаруашылығы және ветеринария техникумында оқып жүрген кезінде жазған. "Дүнген қыз" әні дүнген ауылында тұрған кезінде кездескен қызға арналған.
